Idea Kongresu

Mimo nadziei, pokładanych chociażby w rozwoju mediów elektronicznych mających służyć działaniom wspólnotowym, umacnianiu demokracji, współczesność okazała się czasem pogłębiających się dysproporcji i podziałów. Temat Kongresu KULTURA SOLIDARNOŚCI w przestrzeni edukacyjnej jest wyrazem nasilającego się niepokoju, że w procesie nieustannie dokonującego się dzielenia zagubimy to, co nas łączy, bez względu na wszystkie specyfikacje tożsamościowe (indywidualne, społeczne, regionalne, narodowe). By jednak idea ludzkiej wspólnotowości nie miała charakteru mechanicznego, administracyjnego czy wymuszonego mocą autorytarnej – takiej czy innej – władzy, powinna w naszym przekonaniu korespondować z przemyślaną ideą solidarności wykraczającej poza odmiany tzw. interesu plemiennego. Powinna być realizowana nie tyle przez deklaracje (zwłaszcza polityczne), ile właśnie w przestrzeni dydaktyki polonistycznej, poczynając od szkoły, a kończąc na uniwersytecie.

Solidarność zawsze była i pozostanie największym wyzwaniem dla człowieka, ale też jego największym darem.
O niezbędności solidarności świadczy również współczesna sytuacja epidemiologiczna i płynące z niej, także edukacyjne, konsekwencje. Jednak solidarność potrzebna nam jest nie tylko w czasie zagrożenia, ale i w codziennej, solidnej pracy edukacyjnej. Za sprawą tej ostatniej bowiem możemy przekroczyć znane nam, podstawowe wzorce egzystencji oraz kreować nowe i w ten sposób przyczyniać się do życia w lepszym świecie.  

Oto zagadnienia, wokół których pragniemy skoncentrować obrady Kongresu 

I W poszukiwaniu PIERWSZEGO (tj. wspólnotowego) języka

Jakie mamy szanse w szeroko rozumianej przestrzeni edukacyjnej na odnalezienie języka wspólnotowego, elementarnego języka porozumienia? Proponujemy refleksję nad:

• • światami równoległymi, osobnymi, antagonistycznymi, wykluczającymi się na różnych poziomach życia społecznego, kulturowego, naukowego, jak również nad problemem na ile to wykluczanie ma charakter rzeczywisty, a na ile sztuczny, budowany przez eksponowanie różnic, przy pomijaniu tego, co mimo wszystko łączy;
  • poziomami uczestnictwa w kulturze;
  • miejscem polonistyki na mapie dyscyplin naukowych, zwłaszcza wobec rozwoju wiedzy szczegółowej w naukach ścisłych i przyrodniczych;
  • edukacją polonistyczną wobec uwarunkowań społecznych, wpływu mediów społecznościowych, Internetu, itd.;
  • Jaka wspólnota jest nam potrzebna? Jak wyznaczać granice wspólnotowości, by nie przekształcić jej w autorytarny przymus jednorodności? Jak te potrzeby i zagrożenia łączą się z dydaktyką polonistyczną? (problem relacji między wolnością, osobnością, tożsamością a wspólnotowością i solidarnością);
  • Szkoła/uniwersytet jako przestrzeń dialogu i przestrzeń sporu (m.in. czym jest dialog, czy zawiera w sobie potencjał sporu, jaką rolę w dialogu/sporze odgrywa z jednej strony umiejętność/nieumiejętność słuchania, a z drugiej strony – samodefiniowania się?);
  • Paradygmaty dydaktyki polonistycznej a model wspólnoty;
  • Miejsce polonistyki akademickiej i szkolnej w świecie płynnej rzeczywistości;
  • Edukacja usieciowiona wobec idei solidarności.

II Przeciwko wykluczeniom: OKNA i DRZWI między osobnymi światami

• Formy i sposoby ograniczania/otwierania rzeczywistości wykluczających się/ osobnych z powodów społecznych, kulturowych, językowych, ekonomicznych, religijnych, światopoglądowych;
• Miejsce solidarności wobec problemu opozycji „swojskość – obcość” w przestrzeni kulturowo-językowej;
• Dydaktyka polonistyczna a dydaktyka neofilologiczna: przestrzenie wspólnoty, w tym rola i funkcja przekładów jako form otwarcia na inność;
• Etyczny i polityczny wymiar edukacji polonistycznej, jej potencjał emancypacyjny, w tym refleksja nad takimi zagadnieniami, jak:

– literatura – lektura – polityka,
– języki przemocy i wykluczenia, a języki budowania wspólnoty w edukacji,
– postkolonializm w edukacji polonistycznej,
– lokalność a uniwersalność,
– nienormatywność w edukacji polonistycznej (akceptacja inności, lęk przed innością),
– szkoła a demokracja.

III SOLIDARNOŚĆ jako ludzkie być albo nie być

• Solidarność jako wartość wyjątkowo cenna i napotykająca ciągle jawne i ukryte przeszkody natury politycznej, rynkowej, psychologicznej, medialnej, socjologicznej, światopoglądowej itd.;

• Solidarność jako dar łatwo deklarowany i odrzucany w praktyce życia społecznego; co zrobić z tym rodzajem hipokryzji w praktyce dydaktycznej/edukacyjnej na różnych jej poziomach;

• Miejsce solidarności w świecie wartości fundamentalnych (relacje między solidarnością a wolnością; tolerancją a demokracją);

• Uniwersytet/szkoła w dobie neoliberalizmu a solidarność;

• Solidarność postantropocentryczna/posthumanistyczna? (edukacja a uwrażliwienie na świat nie-ludzki, budowanie wspólnoty w dobie kryzysu ekologicznego).